Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαῖου κατά τόν Ἑσπερινόν τῆς παραμονῆς τῶν ὀνομαστηρίων Αὐτοῦ (Ἱ. Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς Βαλουκλῆ, 10.06.2019)
Μακαριώτατοι, Ἱερώτατοι καί Θεοφιλέστατοι ἀδελφοί καί συλλειτουργοί, εὐλαβέστατοι λοιποί κληρικοί,
Ἐξοχώτατοι, Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες ὀφφικιάλιοι, τέκνα ἐν Κυρίῳ περιπόθητα,
Δοξάζομεν τόν Θεόν τῶν πατέρων ἡμῶν, ὅτι αξιώνει ἡμᾶς νά ἑορτάσωμεν διά 28ην φοράν τά ὀνομαστήρια ἡμῶν ὡς Ἀρχιεπίσκοπος τῆς βασιλίδος ταύτης τῶν πόλεων τῆς οἰκουμένης καί Οἰκουμενικός Πατριάρχης.
Καί τά ἑορτάζομεν ὄχι μόνος ἐν τῷ κελλίῳ καί τῷ ταμιείῳ ἡμῶν, ἀλλ’ ἐν πληθούσῃ Ἐκκλησίᾳ, μετά πολλῶν συνεργῶν ἡμῶν ἐν Κυρίῳ, ἐκ τῶν ἐγγύς καί τῶν μακράν «προθύμως συνελθόντων Κωνσταντίνου τῇ πόλει» εἰς συμπανηγυρισμόν καί συμπνευματισμόν καί κοινήν πνευματικήν εὐφροσύνην. Καί τοῦτο μᾶς γεμίζει ἀπό χαράν, διότι «ἕν σῶμα οἱ πολλοί ἐσμεν» (Α´ Κορ. ι´, 17), μία Ἐκκλησία, «καίπερ καθ' ὅλης τῆς οἰκουμένης ἕως περάτων τῆς γῆς διεσπαρμένη», ἵνα κατά τόν ἅγιον Εἰρηναῖον εἴπωμεν.
Ἑορτάζομεν ἀπόψε εἰς τήν ἱστορικήν αὐτήν Μονήν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, «τῆς Πηγῆς, πού ἀρδεύει τό νοῦ, γονιμοποιεῖ τό λογισμό, δροσίζει τήν καρδιά μας καί στάλα-στάλα ὑποστασιοποιεῖ τά ὄνειρά μας», ὅπως ἔλεγεν ἐπιφανής φορεύς τῶν βιωμάτων τῶν ξεριζωμένων Μικρασιατῶν (Λ. Κυρίζογλου). Συγκεντρωθήκαμε ἑορτίως ἐδῶ, ὅπου κάθε χρόνον, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἔρχεται τήν Κυριακήν τῶν Μυροφόρων, καί, πρό τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Θείας Λειτουργίας, κατά ἀρχαῖον καί συμβολικώτατον ἔθος, προσθέτει ἔλαιον εἰς τήν ἀκοίμητον κανδήλαν τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς, ἀκριβῶς διά νά παραμένῃ ἀκοίμητος, ἀκριβῶς διά νά μή σβήνουν τά ὄνειρα. Καί εἰς τό τέλος τῆς πανηγυρικῆς λειτουργίας τελεῖ Τρισάγιον ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τῶν ἐν τῷ αὐλογύρῳ τῆς Μονῆς τήν κοινήν ἀνάστασιν προσδοκώντων προκατόχων του, ἱεραρχῶν, εὐεργετῶν, λογάδων τοῦ Γένους τῶν Ρωμαίων.
Εἰς τοιοῦτον ἀρχαῖον καί ἱερόν τόπον μᾶς συνεκέντρωσε κατά τήν ἑσπέραν ταύτην ἡ μνήμη καί ἡ χάρις Βαρθολομαίου τοῦ ἐκ τῶν δώδεκα.
Καί ἔχομεν τήν χαράν καί τήν τιμήν τῆς παρουσίας τοῦ Μακαριωτάτου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κυρίου Ἱερωνύμου, ὅστις ἠθέλησε νά προσθέσῃ τοιουτοτρόπως ἕνα ἀκόμη κρίκον εἰς τήν ἁλυσίδα, ἡ ὁποία συνδέει τάς δύο Ἐκκλησίας ἡμῶν, καί νά ἐπαυξήσῃ τήν ἀγαλλίασιν τῆς ἐπετείου τῶν ὀνομαστηρίων μας. Μακαριώτατε, εὐχαριστοῦμεν εὐγνωμόνως Ὑμᾶς καί τήν τιμίαν καί προσφιλεστάτην συνοδείαν Σας καί, καθώς τά ὑψηλά καθήκοντά Σας ἐπιτάσσουν τήν ἐντός ὀλίγου ἐπιστροφήν Σας εἰς τά ἴδια, Σᾶς προπέμπομεν μετά πλείστης τιμῆς καί φιλαδελφίας, εὐχόμενοι ταχεῖαν ἐπανασυνάντησιν. Ἐπιτρέψατε ἡμῖν νά Σᾶς χαιρετίσωμεν καί νά Σᾶς ἀποχαιρετίσωμεν μέ τούς ἐπιγραμματικούς λόγους Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ: «ἀργείτω τά γηράσαντα καί ἀνθείτω τά νέα».
Καί τανῦν, τόν λόγον ἀπευθύνομεν πρός Ὑμᾶς, Μακαριώτατε ἅγιε Κιέβου καί πάσης Οὐκρανίας κύριε Ἐπιφάνιε, ὁ ὁποῖος ὁμοίως ἠθελήσατε νά τιμήσετε αὐτοπροσώπως τήν ἀγομένην ἑορτήν τοῦ ὀνόματος ἡμῶν. Σᾶς εἴμεθα εὐγνώμονες. Ἐπ' ἐσχάτων, Ὑμεῖς καί ἡμεῖς εὑρισκόμεθα εἰς τό ἐπίκεντρον διεργασιῶν, ἀποφάσεων, ἀλλαγῶν, νέας διαρθρώσεως τῶν Ὀρθοδόξων πραγμάτων, ἀλλά καί ἀμφισβητήσεων, ἐπιθέσεων, συκοφαντιῶν, μεγάλων διαστρεβλώσεων τῆς ἀληθείας καί τῆς πραγματικότητος. Ἡμεῖς ἀπαντῶμεν: «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς». «Οὐδέν ἕρπει ψεῦδος εἰς γῆρας χρόνου», δι' αὐτό μή ἀνησυχῆτε, Μακαριώτατε ἀδελφέ. «Ψεύδους οὐδέν ἀσθενέστερον καί ἀληθείας οὐδέν ἰσχυρότερον», ὅπως θά ἔλεγε καί ἐν προκειμένῳ ὁ τήν γλῶτταν Χρυσορρήμων. Ἡ ἀλήθεια διά τήν Οὐκρανίαν, διά τήν Ἐκκλησίαν της, διά τά περί αὐτήν γενόμενα, θά διαλάμψῃ καί θά κατισχύσῃ. Εἰς τούς ἀγνωμόνως συκοφαντοῦντας Ὑμᾶς καί ἡμᾶς ἀπαντᾷ ἕτερος προκάτοχος ἡμῶν, ὁ Θεολόγος Γρηγόριος, λέγων: «Οὗτοι δήμους, ἡμεῖς ἀγγέλους· οὗτοι θράσος, πίστιν ἡμεῖς· οὗτοι τό ἀπειλεῖν, ἡμεῖς τό προσεύχεσθαι· οὗτοι χρυσόν καί ἄργυρον, -καί πολύν μάλιστα!- ἡμεῖς λόγον κεκαθαρμένον». Τό λοιπόν, «μή ταρασσέσθω ὑμῶν ἡ καρδία, μηδέ δειλιάτω».
Ἐλάβετε τήν αὐτοκεφαλίαν καί τήν ἐλευθερίαν τῆς ἐσωτερικῆς αὐτοδιοικήσεως ἀπό τήν Μητέρα σας Ἐκκλησίαν, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, τό ὁποῖον, κατά τόν Καθηγητήν Φειδᾶν, εἶναι ὁ διαχρονικός ἐγγυητής τῆς κανονικῆς τάξεως εἰς τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, καί, κατά τόν Καθηγητήν Ταρνανίδην, ὁ συνεχιστής, ἐκφραστής καί διερμηνεύς τῆς ἀκραιφνοῦς Ὀρθοδόξου παραδόσεως. Ἑπομένως, γνωρίζετε τί ἐζητήσετε ἐντεῦθεν, τί ἐπιθυμούσατε ἐπί αἰῶνας, καί γνωρίζει ἡ Ἐκκλησία αὕτη ἡ πρωτόθρονος καί πρωτεύθυνος τί σᾶς ἔδωκε καί διατί σᾶς τό ἔδωκεν: αὐτό πού ἦτο δικαίωμά σας νά ἀποκτήσετε, καί δικαίωμά της, καί δή ἀποκλειστικόν, νά σᾶς τό χορηγήσῃ—ὅπως τό ἐζήτησαν καί τό ἔλαβον παρ' αὐτῆς καί ὅλοι οἱ σήμερον διυλίζοντες τόν κώνωπα καί κινοῦντες τήν πτέρναν κατά τοῦ εὐεργέτου.
Μακαριώτατε, Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τήν προσέλευσιν καί τήν συμμετοχήν Σας εἰς τήν χαράν μας καί Σᾶς συγχαίρομεν διά τήν σταθερότητα καί τήν εὐγνωμοσύνην Σας πρός τήν εὐεργέτιδά σας Μητέρα Ἐκκλησίαν, ἐξ ἧς καί τό βάπτισμα ἐλάβετέ ποτε.
Πολυφίλητοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι, τέκνα ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά, τά τε ἐκ τοῦ ἱεροῦ καταλόγου καί τά ἐκ τοῦ θύραθεν,
Καλῶς ἤλθετε εἰς τήν «Μητρόπολιν τοῦ Γένους πού λέγεται Κωνσταντινούπολις». Ἤλθετε ἐκ σεβασμοῦ καί ἀγάπης πρός τόν ἑορτάζοντα Πατριάρχην, ἀλλά ἤλθετε καί διά νά ἀποτίσετε τό ὀφειλόμενον ἀπό ὅλους ἡμᾶς, ἀνεξαιρέτως, χρέος τιμῆς, σεβασμοῦ, ἀφοσιώσεως, εὐλαβείας, ἀγάπης καί εὐγνωμοσύνης πρός «ὅ,τι ἐπιγράφεται Κωνσταντινούπολις, ὁ ἐμός ἔρως» (Δοσίθεος Τατάρνης), πρός αὐτήν τήν πόλιν, τήν ὁποίαν, κατά ἕνα ριζίτικο τῆς Κρήτης, τήν ἐθεμελίωσαν οἱ ἄγγελοι «'πού τ' Ἅγιον Ὄρος τό νερό, κι' ἀπού τή Χιό τό χῶμα, κι' ἀπού τήν Ἀντριανούπολη παίρνουν τά κεραμίδια». Καί συνεχίζει ἕνας σύγχρονος Κρητικός αὐτοσχεδίως τό ριζίτικο: «Πέρασαν χρόνοι καί καιροί κι' ἐθέριεψεν ἡ Πόλη, καί ἅπλωσε τά φῶτα τζη σ' οὕλη τήν οἰκουμένη. Μ' ἀνέμοι τή φυσήξανε π' ἀνατολή καί δύση κι' ἀπού βοριά κι' ἀπού νοτιά, νά σβήσουν, ν' ἀφανίσουν. Ἕνα Φανάρι, μοναχό, τρεμόσβηνε τό δόλιο, … καί τό Φανάρι ἄστραψε, μαζί καί ἡ ἐλπίδα!».
Ναί, ἀδελφοί καί φίλοι, τέκνα καί συνεργάται! Τό Φανάρι εἶναι πάντοτε πηγή φωτός καί ἐλπίδος. Καί δέν σβήνει, οὔτε μέ τούς ἀνέμους πού φυσοῦσαν τότε ἀπό ἀνατολήν καί δύσιν, οὔτε μέ τούς ἀνέμους πού φυσοῦν παγεροί σήμερα ἀπό τίς στέππες τοῦ Βορρᾶ, ἀλλά μένει φωτεινόν, ἑδραῖον καί ἀμετακίνητον καί ἀντέχει! Τεθεμελίωται γάρ ἐπί τήν πέτραν τῆς πίστεως. Ἡ δύναμίς του ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται. Χριστῷ συνεσταύρωται. Καί «ἀπογεγυμνωμένον πλέον πάσης ἔξωθεν προνομίας καί κοσμικῆς ἐξουσίας» πορεύεται διά μέσου τῆς ἱστορίας, «εὐεργετοῦν καί ἰώμενον».
Νομίζομεν ὅτι ἡ πλέον ἐκφραστική καί ἡ πλέον ἐπίκαιρος κατατακλείς τῆς σημερινῆς ταπεινῆς χαιρετιστηρίου ὁμιλίας τῆς ἡμετέρας Μετριότητος θά ἦσαν οἱ πρό ἡμίσεος αἰῶνος λόγοι τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος ἡμῶν Χαλκηδόνος Μελίτωνος, ἀπό τοῦ Πατριαρχικοῦ ἄμβωνος. Ἀκούσατέ τους, παρακαλοῦμεν:
«Ἀπό τοῦ παλαιοῦ τῶν ἡμερῶν καί ἀειζώου τούτου θυσιαστηρίου, ἀνακαινίζοντες ὡς ἀετοῦ τήν νεότητα ἡμῶν, εἰς οὐδέν λογιζόμενοι τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ ἐκ τῶν ἐρήμην ἡμῶν ὑπολογισμῶν καί ἐπιπολαιοτήτων καί ἐξάψεων, καί ἐν τῇ ἐπί μᾶλλον καί μᾶλλον αὐξανομένῃ συνειδήσει τῶν φορέων ἁγιωτάτης πίστεως, ἀτιμήτου πατρῴας κληρονομίας, μοναδικῆς παραδόσεως καί ἀξιῶν ἀναντικαταστάτων, ἀντιπαρερχόμενοι δέ τήν εὐτέλειαν τῶν λογισμῶν καί τῶν ὑπολογισμῶν τῶν ἄλλων εἰς τήν ἐκτίμησιν τῶν ἀξιῶν τούτων, καί, τέλος, ὑπερβαίνοντες τήν 'σοφίαν' τῶν σοφῶν καί τῶν ἰσχυρῶν καί τήν χθαμαλότητα τῶν ἐπιβούλων, καί ἀντιδωρούμενοι τοῖς πᾶσιν ἀγάπην καί εἰρήνην, σταθερῷ τῷ φρονήματι καί τῷ ὄμματι, ἀτενίζομεν πρός τήν αὔριον τοῦ Θεοῦ».
Σᾶς εὐχαριστοῦμεν διά τήν προσοχήν, διά τήν τιμήν, διά τήν πολλήν ἀγάπην, διά τάς εὐχάς καί προσευχάς, διά τήν πρός ἡμᾶς ἐνίσχυσιν καί στήριξιν πάντων ὑμῶν.
Ἔτη πολλά καί εὐλογημένα!